A 4nk Mifim Pa (The Fourth wise Man)**

Nawl Hre Cin

Bible chung ahhin mifim hi pathum an si ti a langhternak a um lo, an laksawng pekmi pathum a si caah minung pathum an si lai tiah ruah a si. Asinain hlanlio deuh khrihfa hna nih tuanbia phunin an rak i ngeihmi ahcun pa li an si an ti. Bible chung i aa telmi minung pathum hna an min hi Caspar, Melchior, le Balthasar an si. Bible ah a tel lomi a dang pakhat a um rih, i a min ah Artaban a si an ti.

Artaban hi Siangpahrang chuah hmelchunhnak arfi a hmuh in kawl dingah a rak i tim ve. Laksawng pek dingah Sapphire (kawl holh in Nila an timi khi a si), ruby (lungvar) le Pearl (Pale lungvar) thil mansung pathum hna aa ken chih. A hawi le pathum Caspar, Melchior, le Balthasar hna he hmun pakhat ah i ton te dingin an rak i chimchung hna. Arfi umtuning zoh tikah, an kawlmi siangpahrang cu chuah deng dawh a si cang. Cucaah kan tanhmanh sual lai lo ti phanah an khualtlawn an hun i namcham cio. An i chimhchungnak hmun le caan ah phak khawh lo ahcun i hngak te lo dingin an rak ceih.

Santa Claus Tuanbia (Legends of Santa Claus)**

Nawl Hre Cin

Santa clause hi Khrihfa a simi paoh nih Khrismas thla a phak fatin kan hmuh lengmang tawn, asinain mi zeidah a si ti belte hi a thei lomi tampi kan um kho men. Myra khua mi mithiang Nicholas timi pa min in a chuakmi a si. A tuanbia le a si ning tak hi tling cikcek in aho hmanh nih theih a si lo nain thil tha a tuahmi tu cu a thei lomi an um ti lo.

Nicholas hi Khrihfa chungkhar in a chuakmi a si. Nicholas timi min hi a pu nih a sakmi a si, i a pu hi a chuahnak Patara khua i bishop a si. A nu le pa hi ngeih le chiah leiah mi thawngtha ngai an si. An fapa a duhmi paoh tuahpiak an i zuam tawn. Asinain Nicholas hi a ngakchiat tein lentecelhnak thilri tuktak pawl hi zei ah a rel bal hna lo. Thil theih le cawn ko hi a rak huam, abikin biaknak lei hi theih a rak huam khun. Kum riat a si lioah an khua ah zawtnak tha lo (plague) a rak tlung i a nu le pa nih an rak thih tak. An chungkhar ngeih le chiah vialte amah nih a co dih, cu chungah cun Sui thluan thum zong a tel. A nu le pa tuan te an thihtakmi nih hin Nicholas hi lunglileng ngaiin le mi hmai chuak ngam lo tiangin a rak um ter. Hawi thar kawl tuk lem loin amah te lawngin kum caan saupi a vakvai.

Christmas Thingkung

Britain i a ngan bik Christmas thingkung,

Wakehurst Place, West Sussex.

Nawl Hre Cin

Christmas caan paoh ah thingkung pawl hi Christmas hmelchunhnak ah kan hman tawn hna. Mah hi phung hi kan hlan i Khrihfa a rak simi hna nih an rak tuahtawnmi a si ruangah kan tuah sawhsawh ve bia a si lem lo. A ngaingai tiah cun thingkung, thinghnah timi pawl hna hi minung kan nunnak he then awk a tha lomi hrim an rak si. Thingkung, thinghnah pawl biaknak hmelchunhnak i hman timi hi Khrihfa chan hlanpi, a luancia kum 3000 in a rak i thawk diam cang. BC 1300 hrawngah Egypt miphun pawl nih khuasik caan ni tawibik (winter solstice)¹ ni ahhin puai an rak ngei tawn. Cuahcun, kum khat chung a hnah a hring khomi thingkung kuhchuk (palm) a hnah khi an inn tamhnak ah an rak hman tawn. An tuahhnawhchan bikmi cu kan cinthlak hna hi a thar in kumkhat chung hring zungzal sehlaw thei tha tampi tlai seh tinak caah a si. Rome miphun pawl zong nih hi khuasik caan ni tawibik (winter solstice) ni ahhin puai an rak tuah tawn ve. Cu puai cu Saturnalia tiah a min an pek, i cinthlak lei pathian a simi Saturn upat peknak caah an rak tuah tawn. Egypt pawl bantukin Rome miphun pawl zong nih an inn hi hnah hring in an rak tamh tawn. Cuti an tuahnak nih cun an cintlak pawl kumkhat chung hring dildel in a um ter tiah an rak zumh.

Nobel Peace laksawng cotu a bau

Lung siarem lo ngai in Nobel Committee chairman
Thorbjoern Jagland nih Liu Xiaobo thutnak
a lawn ko cu a zoh

Vawleicung laksawng lakah a sungbik tiah ruahmi Nobel daihnak laksawng cu nizan December 10 ah pek a si cang. Sihmanhsehlaw cohlangtu a um lo caah a thutnak hnga hmun ah chiahpiak a si. A cotu ding Liu Xiaobo cu Tuluk cozah nih thong kum 11 tla ding in thong an thlak caah a si. A nupi nih lak ding a si ko nain leng chuakkho lo in an tuah ve.

Hi laksawng laknak hmun pawng ah Tuluk mi cheukhat cu duhlonak an rak langhter. Zeiruang ah dah hihi nan tuah tiah thawnghlat nih mi pakhat a hal. A lehmi cu nan pekmi laksawng hi daihnak laksawng a si. Hipa Liu nih hin Tuluk ram ah zeidaihnak dah a tuah mi um, Tuluk ram daihnak caah zeihmanh a tuah mi a um lo. Cucaah kan duhlonak kan langhter tiah a ti.

Nobel daihnak laksawng cotu aiawh in Norway mi fidi Liv Ullman nih a zaka in bia a chim. Liu i a ruahnak pawl a chim. Biapi bik Liu alungput cu "Kei cu ral le huatnak ka ngei lo," tiah a ti. Liu nih Nobel committee sin ah bia a cah mi hna cu keimah laksawng nan ka pek cu 1989 i Tiananmen Square democracy ca a cawlcang mi pawl nan pek a si tiah a ti.

Laksawng peknak hmun ah cun minung 1000 leng an chuak. Cu lakah Norway ram siangpahrang le siangpahrang nu zong a laicer ah thu in an telpi ve hna.

Tuluk cozah nih Nobel daihnak laksawng cu an tlaihmi Liu nih a hmuh caah an cohlanpiak lo. Laksawng peknak zongah a kal lo lawng siloin ramdang zong kal hlah u tiah a ti hna. Norway ram um ramdang palai zung paoh cu sawm dih an si nain palai zung ram 19 cu an kal lo.

Atu bantuk Nobel daihnak laksawng pumpak in a rak la kho lo mi 4 an rak um. Cu hna cu Carl von Ossietzky (1936), Andrei Sakharov (1975), Lech Walesa (1983) le Aung Sann Suu Kyi (1991) hna an si.

Ch: Guardian, Nobel

Silent Night